Stowarzyszenie Polsko-Włoskie w Padwie
W dn. 28 maja 2015 r. odbyło się I posiedzenie Polonijnej Rady Konsultacyjnej przy Ambasadzie RP w Rzymie, którego tematem było szkolnictwo polskie i polonijne we Włoszech.
Uczestniczyli w nim następujący eksperci-przedstawiciele Polonii z całych Włoch: członkowie Rady Oświaty Polonijnej, kierownicy SPK i dyrektorzy oraz koordynatorzy szkół polonijnych:
1. Marta Czajczyńska – Kierownik SPK w Ostii
2. Urszula Gacek-Frigerio – Kierownik SPK w Mediolanie
3. Katarzyna Gralińska – Dyrektor Polskiej Szkoły Eksperymentalnej w Reggio Calabria
4. Iga Gujska – logopeda, nauczyciel w Sobotniej Szkole Kultury i Języka Polskiego w Lago Patria
5. Agata Jankowska – Prezes – Polska Ludoteka Rodzinna w Veneto
6. Beata Kowalczyk – Dyrektor Sobotniej Szkoły Kultury i Języka Polskiego w Palermo
7. Kamila Malik – Kierownik Cyklu Przedszkolnego i Wczesnoszkolnego w Europejskiej Szkole w Varese
8. Agata Rola – Dyrektor Katolickiej Szkoły Podstawowej w Rzymie
9. Anna Smolińska – Prezes Rady Oświaty Polonijnej we Włoszech, Dyrektor Sobotniej Szkoły Kultury i Języka Polskiego w Lago Patria
10. Danuta Stryjak – Kierownik SPK w Rzymie
11. Joanna Wesołowska – Koordynator Polskie Szkoły w Padwie
12. ks. Prałat Paweł Ptasznik – rektor Polskiej Misji Katolickiej we Włoszech
Pierwsze posiedzenie miało na celu zapoznanie się osób prowadzących działalność szkolną, wymianę doświadczeń, określenie wspólnych problemów, ale i możliwych płaszczyzn współpracy, jak i roli placówki dyplomatycznej we wspieraniu szkolnictwa polonijnego. Program spotkania obejmował następujące punkty: prezentacja szkolnictwa polskiego i polonijnego we Włoszech, próba klasyfikacji polonijnych placówek oświatowych, główne problemy i wyzwania stojące przez szkołami, dwujęzyczność polskich dzieci we włoskich realiach, pozyskiwanie środków finansowych na polonijna działalność oświatową, dokształcanie się i podnoszenie kwalifikacji nauczycieli polonijnych oraz perspektywy współpracy szkół polonijnych z wydziałami polonistyki na włoskich uniwersytetach.
Pierwsza część spotkania poświęcona była prezentacji poszczególnych ośrodków edukacyjnych. Wyłoniła się z niej mozaika instytucji, które równie dużo łączy, co różni. Największą liczbę uczniów (ok. 950) notują Szkolne Punkty Konsultacyjne, ale de facto tylko jeden z nich (Rzym) oferuje kształcenie na poziomie licealnym. W szkołach polonijnych uczy się w sumie ok. 300 dzieci. Gdzieś pośrodku pomiędzy formułą organizacyjną SPK a szkoły polonijnej plasuje się Katolicka Szkoła Podstawowa w Rzymie, założona z inicjatywy Kościoła św. Stanisława, do której uczęszcza 60 uczniów. Większość szkół polonijnych powstała na przestrzeni ostatnich 6 lat . Zaczęło się od pomysłu pasjonata, który znalazł siły, aby początkową świetlicę czy ludotekę przekształcić w szkołę. Wszędzie, poza szkołą w Reggio i oczywiście SPK, szkoły finansowane są w znacznej mierze ze składek rodziców. W przypadku szkół polonijnych zajęcia odbywają się w soboty. Ich programy, mimo, iż często czerpiące z podstawy programowej MEN, są jednak autorskie i dostosowane do potrzeb lokalnej społeczności. We wszystkich szkołach przynajmniej 1 nauczyciel ma przygotowanie nauczycielskie lub pedagogiczne (w Katolickiej Szkole Podstawowej oraz w szkołach w Lago di Patria oraz Veneto –wszyscy). W przypadku niektórych szkół, oferta edukacyjna skierowana jest jedynie do członków stowarzyszenia. W każdej szkole nauce towarzyszy duża liczba imprez kulturalnych i integracyjnych.
Podjęto próbę zdefiniowania jaka instytucja edukacyjna może być nazywana szkołą (rodzice, nauczyciele, dzieci, program powtarzalny, podział uczniów według wieku i/lub kompetencji językowych, jaki nauczyciel w jakiej grupie) i czy warto ją odróżniać od innych ośrodków edukacyjnych. Wypracowanie takiej definicji nie jest łatwym zadaniem, ale mogłoby sprzyjać zapewnieniu jasnego przekazu dla rodziców poszukujących rożnych ofert edukacyjnych w języku polskim skierowanych do dzieci.
Uczestnicy spotkania podkreślili, że nauką języka polskiego jest we Włoszech objęty bardzo niski odsetek polskich dzieci – szacować można, że ok. 1200-1300 na ok. 20 tys. Ponadto, nauczyciele SPK zwrócili uwagę, że kiedyś do szkół polskich we Włoszech uczęszczały dzieci, które rozpoczynały naukę w szkole w Polsce i były zupełnie inaczej przygotowane. Teraz trend się odwrócił i nauka w szkole polskiej czy polonijnej jest ich pierwszym kontaktem z polską edukacją, co stanowi problem organizacyjny, zwłaszcza dla szkół polonijnych, które muszą próbować uwzględnić bardzo zróżnicowany poziom znajomości języka polskiego wśród uczniów.
Najważniejszymi problemami, z którymi muszą borykać się szkoły polonijne, to:
1. Brak środków i brak ciągłości finansowania.
2. Brak lokalu (własnego lub na wyłączność) do prowadzenia zajęć i odpowiedniego zaplecza szkolnego (wyjątkiem jest tu szkoła w Lago di Patria oraz Katolicka Szkoła Podstawowa w Rzymie).
3. Nieprzychylne środowisko lokalne: wieli włoskich nauczycieli twierdzi, że dwujęzyczność szkodzi rozwojowi dziecka.
4. Brak mobilizacji ze strony rodziców: nie są świadomi korzyści płynących z dwujęzyczności; zniechęcają ich problemy logistyczne – konieczność dowozu dziecka do szkoły polonijnej, konieczność ponoszenia opłat (z drugiej strony , jak wskazywało wiele ośrodków, rodzice, którzy za szkołę dzieci płacą, bardziej się z nią utożsamiają).
5. Problem z dostępem do podręczników i materiałów dydaktycznych (w opinii wielu nauczycieli najbardziej przydatne są te oferowane przez wydawnictwo WIR).
Z kolei wyzwania stojące przed szkołami polonijnymi w najbliższym czasie, to:
1. Przeprowadzenie kampanii mającej na celu zwiększenie świadomości rodziców i chęci z ich strony do posyłania dzieci do polskich szkół
2. Zapewnienie ustawicznego kształcenia i podnoszenia kwalifikacji nauczycieli (w opinii wielu najlepszym polskim ośrodkiem oferującym szkolenia jest PCN Lublin)
Bazując się na swoim doświadczeniu, szkoła w Neapolu zasygnalizowała, że również Stowarzyszenie Wspólnota Polska posiada Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli – ODNSWP, który od kilku lat skutecznie szkoli nauczycieli polonijnych i animatorów oświaty polonijnej w ich miejscach zamieszkania.
3. Opracowanie wspólnej dla wszystkich szkół polonijnych platformy, wspólnego systemu pracy z polskim uczniem w warunkach włoskich (dużym wyzwaniem jest pytanie o właściwą metodologię, brakuje podręczników i konspektów dostosowanych do nauki języka polskiego na terytorium Włoch; trzeba brać pod uwagę nowe tendencje naukowe – koncepcja pojawienia się tzw. języka polonijnego)
4. Rozszerzanie oferty edukacyjnej szkół polonijnych (wielu rodziców chciałoby, aby dziecko kontynuowało naukę, z drugiej strony silnie sygnalizowana jest potrzeba tworzenia przedszkoli przygotowujących do podjęcia nauki w szkole polskiej).
Na posiedzeniu Polonijnej Rady Konsultacyjnej nie mogli być obecni, z uwagi na inne zobowiązania zawodowe, przedstawiciele polonistyk włoskich. Przygotowali oni, jednakże na prośbę placówki, krótki materiał, w którym deklarowali chęć współpracy ze szkołami polskimi i polonijnymi. Z dyskusji uczestników spotkania wynika, że współpraca taka mogłaby się materializować poprzez: opracowanie metodologii, ćwiczeń i konspektów jak uczyć w szkole polonijnej we Włoszech, praktyki dla studentów w szkołach, organizację warsztatów dla nauczycieli polonijnych, prezentację wydziałów polonistyk w poszczególnych szkołach.
Najważniejszą wartością dodaną pierwszego posiedzenia Polonijnej Rady Konsultacyjnej poświęconego szkolnictwu jest powstanie grupy, która będzie utrzymywać ze sobą kontakt, wymieniać się doświadczeniami i informacjami o podejmowanych inicjatywach, a także próbować opracowywać wspólne projekty. Dotychczas, jak wskazywano, każdy działał w zakresie bardzo lokalnym, brak było współpracy i wymiany informacji. Należy tu zwrócić uwagę na kluczową rolę, jaka ma do odegrania powstała w zeszłym roku, z inicjatywy 5 stowarzyszeń, Rada Oświaty Polonijnej we Włoszech (www.radaoswiaty.it ), oddolna inicjatywa środowisk polonijnych stawiająca sobie za cel rozwój szkolnictwa polonijnego poprzez propagowanie know how, jak tworzyć szkołę, opracowanie właściwego poradnika, cykl konferencji metodycznych, szkolenia lokalne dla nowopowstających szkół, kampanie promujące dwujęzyczność, prowadzenie bazy danych nauczycieli polskich we Włoszech, często nie pracujących w zawodzie, w celu wykorzystania ich potencjału. Rada mogłaby stać się rzecznikiem oświatowych środowisk polonijnych we Włoszech, zarówno wobec placówek dyplomatycznych, jak i instytucji w Polsce i władz włoskich.
Ponadto, na prośbę włoskiej Rady Oświaty Polonijnej, przesyłamy poniżej daty konferencji i szkoleń, zaplanowanych przez R O P w drugim semestrze 2015 r. :
4- 6 wrzesień – II Konferencja Nauczycieli Polonijnych we Włoszech w Neapolu
3-4 październik oraz 21-22 listopad – Konferencje z prof. Cieszyńską w Campiglia dei Berici (Veneto)
25-26 październik – konferencja w Rzymie
Konferencje są finansowane przez Wspólnotę Polską (oraz w przypadku rzymskiej, również przez Wydział Konsularny ambasady RP w Rzymie).
